Хрватскиот институт за јавно здравје (ХЗJЗ) почна серолошко тестирање кое треба да го даде долгоочекуваниот одговор за застапеноста на коронавирусот кај населението, т.е. колкав процент на хрватски граѓани е заразен. Серолошкото тестирање вклучува 1.100 примероци од крв од граѓани собрани од болнички лаборатории, здравствени центри и јавни здравствени установи.
– Досега, како дел од валидацијата на тестовите, покрај серумските примероци од пациенти со потврдена инфекција Ковид-19, тестиравме и 120 лица од општата популација и здравствени работници со тестот ELISA. Врз основа на толку мал број испитаници, рано е да се зборува за застапеноста на населението. Како што најави директорот на ХЗJЗ, д-р Крунослав Чапак, оваа недела ќе почне со тестирање на поголем број испитаници, што ќе обезбеди подобар увид во заразата на нашето население – рече д-р Татјана Вилибиќ-Чавлек, раководител на Одделот за виролошка серологија на хрватскиот Институт за јавно здравје.
– ELISA-тестот е метод на серолошка дијагностика што докажува одредени класи на антитела, IgM, IgG и IgA во серумот на пациентот. Во зависност од докажаните антитела, можеме да кажеме дали станува збор за акутна или неодамнешна инфекција или поранешен контакт со вирусот. Ако некое лице има антитела на SARS-CoV-2, тоа значи дека тие се стекнале со имунитет, но не знаеме многу повеќе за времетраењето на имунитетот, бидејќи станува збор за нов вирус и помина многу малку време за да зборуваме за долгорочен имунитет – додаде д-р Вилибиќ-Чавлек.

Имунитет

Серолошки тестови се спроведуваат и во други земји на ЕУ, а резултатите од Чешка и Словенија покажуваат дека меѓу 2 и 5 отсто од населението е заразено со вирус во тие земји. Ако излезе истото и кај нас, според проценките, би значело дека се заразени максимум 125.000 хрватски државјани, што секако е недоволно за да се постигне колективен имунитет. Односно, за коронавирусот да престане да се шири кај популацијата, неговата стапка на инфекција мора да биде помеѓу 60 и 70 проценти.
Серолошките тестови можат да ги одредат антителата IgM, IgG и IgA што нашето тело ги развива за време на борбата против вирусот. – Антителата на IgM се првите што се појавуваат како одговор на вирусна инфекција. Обично можеме да ги докажеме на крајот на првата недела по почетокот на болеста. Нивното присуство во крвта е минливо, што значи дека може да се најдат за време на акутната фаза на болеста и некое време потоа, а потоа да исчезнат. Затоа, наодот на овие антитела укажува на акутна или неодамнешна инфекција.
Антителата на IgG се појавуваат по IgM антителата, достигнуваат високи нивоа за време на акутна болест и по надминување на болеста нивното ниво се спушта на пониски вредности и остануваат присутни подолго време и штитат од повторна инфекција. Серолошките тестови, исто така, можат да детектираат антитела на IgA, кои покажуваат слична инциденца како IgM – објасни д-р Ирена Табаин, раководител на Одделот за директна вирулошка дијагностика на ЦНИПХ.

Лажно позитивни резултати

Серолошкото тестирање е наречено „менување на играта“ од страна на некои политичари ширум светот, што ќе ни помогне да ги вратиме животите во нормала со тоа што откривме кој сега е имун на Ковид-19. Десетици биотехнички компании и лаборатории за истражување брзаа да ги развијат тестовите, а владите ширум светот купиле милиони вакви комплети со надеж дека ќе можат да донесат одлуки за враќање на луѓето на работа. На пример, британската влада нарача 3,5 милиони серолошки тестови од неколку компании кон крајот на март, за подоцна да открие дека ниту еден од тие тестови не бил доволно сигурен.

– Валидноста на серолошкиот тест е неговата способност правилно да ги класифицираме резултатите како позитивни или негативни. Сензитивноста и специфичноста се мерки на валидност на тестот. Чувствителноста на тестот е процент на позитивни резултати што правилно ги препознава како позитивни, а специфичноста е процентот на негативни резултати што тестот правилно ги препознава како негативни – објасни д-р Вилибиќ-Чавлек. Тој посочува дека резултатите од тестот исто така можат да бидат погрешни позитивни, што значи дека луѓето кои не биле во контакт со вирусот се погрешно класифицирани како позитивни или лажни негативни и дека луѓето кои биле во контакт со вирусот и развиле антитела неправилно се класифицираат како негативни.

– Тестот се смета за многу сигурен кога процентот на лажни реакции е многу мал. За да се добијат сигурни резултати, во серолошката дијагностика на вирусни инфекции, вклучително и Ковид-19, првичното тестирање се врши со тестови со висока чувствителност за да се избегнат лажни негативни резултати, а потоа потврдното серолошко тестирање се изведува со тест со висока специфичност за да се избегнат лажни позитивни резултати – додаде е д-р Вилибиќ-Чавлек.

Точност и сигурност

Поради можни лажни позитивни и негативни резултати при воведување нови серолошки тестови, потребно е претходно да се направи валидација, т.е. проверка на нивната валидност или веродостојност. – Имаме потврдено разни т.н. брзи (имунохроматографски) и ELISA-тестови, во изборот на кои раководителот на Одделот за микробиологија, д-р Блаженка Хуњак. Тестовите на ELISA покажаа поголема чувствителност и специфичност во споредба со брзите тестови. Но, тестовите ELISA исто така може да покажат погрешно позитивни резултати, особено ако некое лице е заразено со други коронавируси, како што е обичната настинка. Според препораките на Европскиот центар за контрола и превенција на болести, реактивните резултати на ELISA треба да бидат потврдени со посложени тестови извршени во клеточна култура, докажувајќи антитела кои имаат можност да го неутрализираат вирусот.
Овие антитела се многу специфични за видот на вирусот и се сигурен доказ дека лицето било во контакт со SASR-CoV-2 – рече д-р Табаин. Сепак, за вршење на вакви тестови се бара високо ниво на биопротекција (BSL-3), поради што тие најчесто се изведуваат само во референтни лаборатории. – ХЗJЗ има лабораторија БСЛ-3 лоцирана на Одделот за дијагностицирање на туберкулоза и, во договор со раководителот на одделот, д-р Jиjана Шмак, работиме на воведување на споменатите потврдни серолошки тестови, кои се во завршна фаза на подготовка – заклучи Ирена Табаин.

Ниту една земја не ги тестира сите жители, туку избраниот примерок

Голем број граѓани во дискусиите на социјалните мрежи изминативе денови се сомневаа дали серолошкото тестирање ќе ги опфати сите граѓани на Република Хрватска и дали некоја личност може да дојде и да побара таков тест.
– Ниту една земја нема можност да го тестира целото население, но вклучен е репрезентативен примерок од населението за да се процени стапката на инфекција, која вклучува луѓе од различни возрасни групи од двата пола. За вакво истражување се препорачува да се користат стандардизирани протоколи, а еден од нив е протоколот на Светската здравствена организација што ќе ја користи ХЗЈЗ. Освен целта на истражувањето, во почетната фаза ќе се изврши серолошка дијагностика доколку има јасна индикација – рече Татјана Вилибиќ-Чавлек.

извор – Jutarnilist